معناشناسی عدل در خلقت انسان با تاکید بر روابط همنشینی و جانشینی در سوره انفطار

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• فاضله میرغفوریان

استادیار گروه معارف اسلامی پردیس خواهران دانشگاه امام صادق ع

10.22067/jquran.2025.91105.1780

چکیده

پژوهش حاضر بر واکاوی معنای واژۀ عدل در خلقت انسان با استفاده از روابط همنشینی و جانشینی تمرکز داشته و به بررسی نقش همنشین‌‌ها و جانشین‌های این واژه در توسعه یا محدودسازی معنای آن می‌پردازد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است و آیات مرتبط، از سراسر قرآن کریم گردآوری و تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: واژۀ عدل به‌عنوان دلالت کننده بر کیفیت خلقت انسان، تنها در آیۀ 7 سورۀ انفطار آمده است و سه واژۀ همنشین آن عبارتند از خلق، تسویه و‌ترکیب. با تحلیل روابط جانشینی و همنشینی در دو آیۀ 7 و 8 سورۀ انفطار و سایر آیات قرآن کریم که این واژگان در آنها به‌کار رفته‌اند، نتایج زیر حاصل شد: واژۀ عدل مرتبۀ سوم پیدایش انسان را بیان می‌کند و دو جهت معنایی دارد. اول؛ ایجاد قدرت تمییز میان خیر و شر و توانایی انتخاب یکی از آن دو در انسان،‌ از سوی خداوند متعال، دوم؛ آفرینش هر انسان به‌صورت مرد یا زن و ایجاد یک تعادل و موازنه در آفرینش مردان و زنان و سپس سوارکردن اجزاء روحی و جسمی او بر اساس جنسیتش. خلق به‌عنوان مرتبۀ اول پیدایش به معنای ایجاد، همراه با اندازه‌گیری دقیق (تقدیر) و تسویه به‌عنوان مرتبۀ دوم خلقت و به معنای ایجاد گرایش توحیدی در انسان از مراتب پیشین عدل محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

• سورۀ انفطار
• عدل در خلقت انسان
• روابط همنشینی
• روابط جانشینی
• معناشناسی شناختی

موضوعات

• معنی‌شناسی واژگان قرآنی/ حدیثی

---