A study and critique of the components of Zamakhshari's theological interpretation in Tabarsi's view

Document Type : Research Article

Authors

• Massoud Namazi Zadegan ¹
• Mohammad Ali Rezaei ²
• Hassan Naghizadeh ³

¹ PhD student at Ferdowsi University of Mashhad

² Associate Professor at Ferdowsi University of Mashhad

³ Professor at Ferdowsi University of Mashhad

10.22067/naqhs.v51i2.57249

Abstract

Despite the resemblance of the rational approach of Amin al-Islam Tabarsi and Jarullah Zamakhshari on the core issues of monotheism and justice, the study of Tabarsi's theological interpretation in Javāme al-Jāmeh based on the theological views of Zamakhshari’s Al-Kashshaaf reflects the rift between Shiite and Mu'tazilite rationality in interpreting such Qur'anic verses. Tabarsi’s method is founded upon the supremacy of reason along with narration and the fundamental principle of Zamakhshari rests upon the dominance of reasons over narration. This article, through a comparative study of the similarities and differences between the Shiite and Mu'tazilite rational approaches, expounds on the main fundamental and methodological drawbacks of the components of Kashaf's theological interpretation from Tabarsi's point of view.

Keywords

• Rational Interpretation
• Theological Interpretation
• Shiite Interpretation
• Mu'tazilite Interpretation
• Tabarsi
• Zamakhshari

---

References

1- ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، 1961 م

2- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالصادر، للطباعه و النشر بیروت، 1386 ق.

3- ابن بطوطه، محمود بن ابراهیم، رحله ابن بطوطه، تحقیق علی المنتصر الکتانی، بیروت، موسسه الرساله، 1405 ق.

4- ابن عبد ربه، أحمد بن محمد، العقد الفرید، المکتبه الشامله، بی‌تا.

5- ابن‌حجرعسقلانی، احمدبن علی، الکافی الشاف فی تخریج احادیث الکشاف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418 ق.

6- ابوزید، نصرحامد، مفهوم النص، ترجمه مرتضی کریمی نیا، طرح نو،1380.

7- ادنه وی، احمد بن محمد، طبقات المفسرین، مدینه، مکتبه العلوم و الحکم، 1417 ق.

8- باثورث، سلجوقیان، ترجمه یعقوب آژند، تهران، مولی، 1380.

9- برنجکار، رضا، روش شناسی علم کلام، قم، موسسه علمی و فرهنگی دارالحدیث، 1391.

10- تهانوی، محمد اعلی، موسوعه کشاف اصطلاحات الفنون، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون، 1996 م.

11- حلمی، احمدکمال الدین، دولت سلجوقیان، ترجمه عبدالله نصری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1383.

12- خطیب بغدادی، احمدبن‌علی، تاریخ بغداد، تحقیق عبود الشالجی، بی‌نا، بیروت، 1417 ق.

13- ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، دارالکتب الحدیثه، 1396 ق.

14- ذهبی، محمدبن‌احمد، تاریخ اسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتب العربی، 1407 ق.

15- زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارلکتب العربی، 1407 ق.

16- زیدان، جرجی، تاریخ آداب اللغه العربیه، دارحکمه الحیاه، بیروت، 1992 م.

17- سروش، عبدالکریم، قبض و بسط تئوریک شریعت، انتشارات صراط، چاپ هفتم، 1379.

18- شهرستانی، محمد بن عبدالکریم بن احمد، الملل و النحل، تحقیق محمد سید گیلانی، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.

19- طباطبائی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر المیزان، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417 ق.

20- طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه، تهران، 1377.

21- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر قرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372.

22- طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، تحقیق جواد قیومی، قم، بی‌نا، 1417 ق.

23- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات المفسرین شیعه، قم، نوید اسلام، 1372.

24- قاضی عبدالجبار بن ‌احمد، المغنی فی ابواب التوحید و العدل، تحقیق محمد مصطفی حلمی، مصر، الدار المصریه للتالیف و الترجمه، 1385 ق.

25- قاضی عبدالجبار بن ‌احمد، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، تحقیق فؤاد سید، الدار التونسیه للنشر، تونس، 1406 ق.

26- قاضی عبدالجبار بن ‌احمد، متشابه القرآن، قاهره، مکتبه دار التراث، بی‌تا.

27- متقی هندی، علی‌بن‌حسام الدین، کنزالعمال فی سنن و الاقوال و الافعال، بیروت، موسسه الرساله، الطبعه الثانیه، 1407 ق.

28- محمود کامل، احمد، مفهوم العدل فی تفسیر المعتزله، بیروت، دارالنهضه ‌العربیه، 1403 ق.

29- موسوی بجنوردی، کاظم، دایره المعارف بزرگ اسلامی، تهران 1388