بازیابی عناصر زبرزنجیری در قرآن و بررسی ارتباط آن با معنا در سطح جمله

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• جمال طالبی قره قشلاقی ¹
• سید جعفر صادقی ²

¹ دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات عرب، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

² استادیار گروه آموزشی الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

10.22067/jquran.2025.89970.1749

چکیده

عناصر زبرزنجیری شامل آن دسته از نشانه هایی هستند که فراتر از الفاظ، می توانند در معنای مراد گوینده از میان چند معنا یا تشخیص و کشف معنای صحیح مؤثر باشند. همان‎گونه که از معنا، می‎توان عناصر زبرزنجیری را دریافت، معنا خود نیز با به کارگیری این عناصر بهتر القا می‎شود. گرچه قرآن به صورت متن در اختیار ما قرار گرفته، از آن رو که کلامی قصدگراست، معانی آن یقیناً می‎تواند در بازیابی عناصر زبرزنجیری در گزاره‎ها آن مؤثر باشد؛ درک و بهره‎گیری از این عناصر، متقابلاً می‎تواند در تعیین معنای مراد اثر نهد. این پژوهش کتابخانه‎ای با روش توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر مختصات سه عنصر زبرزنجیری شامل تکیه، آهنگ و درنگ، نسبت به تطبیق آنها با نمونه‎هایی از آیات قرآن کریم در سطح جمله پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که این عناصر می‎توانند با تکیه بر معانی بازیابی شوند و متقابلاً توجه به آنها در تعیین معانی مقصود خداوند در قرآن کریم مؤثر افتد و از این رهگذر و با بهره‎مندی از بافت‎های متنی و مقامی مرتبط با معنا، چه بسا اختلافات تفسیری نیز کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها

• زبان‌شناسی
• عناصر زبرزنجیری
• تکیه
• آهنگ

موضوعات

• علوم قرآن و حدیث

---