بازنگری کارکردها و برگردان‌های«مِن دونَ» در قرآن بر مبنای معناشناسی قالبی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سیدمهدی حسینی ¹
• سیدحسین سیدی ²
• پویا شهریاری راد ³

¹ گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

² گروه زبان و ادبیات عربی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی ، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

³ گروه زبان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دکتر علی شریعتی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

10.22067/jquran.2025.92009.1844

چکیده

نوع دیدگاه به واژه به عنوان یکی از اصلی ترین واحدهای تحلیل گفتمانی در شکل‌گیری ساختار زبان شناختی و به تبع آن نظام ترجمه‌ای تأثیر محوری دارد. اینکه به واژه از ساحت‌های مختلف چگونه بنگریم تعیین می‌کند که در ترجمه نیز چه روشی را باید پیش بگیریم. ویژگی دائمی سیر تحول معناشناسی واژگان، گسترش پیوسته دایره نگاه به واژه بوده است؛ معناشناسی قالبی رویکردی شناختی به واکاوی معنای واژگان است که سطح تحلیل واژه را نه جمله و نه حتی بافت متنی بلکه مجموعه‌ای از ساختارهای ذهنی و مفهومی شکل گرفته در میان کابران زبان می‌داند. در واقع، چارچوب‌های استعاره‌های مفهومی قالب‌های معنایی را ایجاد می‌کند که واژه در آنها ایفای نقش می‌کند.کاربست این نظریه در ترجمه موجب بازنگری در نظام‌های مفهومی زبان مبدأ و مقصد با هدف بازسازی دقیق متن خواهد شد؛ امری که به باور پژوهش حاضر تا کنون در فرایند ترجمه قرآن مدنظر قرار نگرفته است و همین امر سبب شده است تا خلأی مفهومی در درک و بازنمایی دقیق معانی در ترجمه قرآن باقی بماند. از این رو در پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی کارکردهای ترکیب «من دون» در چارچوب قرآن پرداخته و پس از آن با رویکردی انتقادی عملکرد مترجمان در برگردان آن را مورد واکاوی قرار دادیم که در نهایت به نظر می‌رسد مترجمان، اغلب در انتقال و بازسازی کارکردهای سیال این ترکیب موفق نبوده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• قرآن
• معناشناسی قالبی
• من دون
• ترجمه

موضوعات

• معنی‌شناسی واژگان قرآنی/ حدیثی

---